Akran zorbalığı nedir? Ebeveynler akran zorbalığı ile mücadele için neler yapabilir?
Akran zorbalığı; benzer yaş ve düzeydeki kişilerin arasında geçen, zarar verici ya da rahatsız edici davranışların bir süredir devam etmesi olarak tanımlanabilir. Fiziksel zorbalık (vurmak), sözel zorbalık (alay etmek), sosyal zorbalık (dışlamak) ve siber zorbalık (bunların internet yoluyla yapılması) gibi çeşitleri vardır.
Zorbalık konusunda önlemsel çalışmalar büyük önem taşır! Önlemsel çalışmalar yapmaya, yine çoğu konuda olduğu gibi, çocuğunuz çok küçük yaşlardayken bile başlayabilirsiniz. Sokakta, çizgifilmde veya kitapta denk geldiğiniz durumlarla ilgili çocuğunuza soru sorarak, ardından kendi fikrinizi paylaşarak bunu günlük sohbetler sırasında kolayca yapmanız mümkün. ‘Sence bu çocuk bunu dediğinde diğeri ne hissetmiştir?’, ‘Bunun yerine nasıl diyebilirdi/davranabilirdi?’, ‘Peki şimdi onun duygusu ne olabilir?’, ‘Üzülen çocuk sence ne yapabilir?’ gibi sorularla, bu konu için çocuğunuzun zihnine ufak farkındalık tohumları ekebilirsiniz.
Farkındalık ve güçlendirme çalışmaları zorbalık ile mücadelede en temel iki konu. Bu konular ile ilgili okul öncesi dönemden itibaren okunacak ve izlenecek çok kaynak var. Bunların bazıların biz sayfamızda sizlerle paylaşıyor olacağız. Bizi takip ederek kaynaklarınızı çeşitlendirebilirsiniz.Çocuğunuz zorbalığa maruz kaldığını size doğrudan anlatıyorsa eğer, ne güzel! Eğer bir şeylerin ters gittiğini düşünüyorsanız ve çocuğunuz bunu kelimelerle anlatmayı tercih etmiyorsa herhangi bir yönerge vermediğiniz ve tamamen onun yönlendirmesi/hikayeleştirmesine alan açtığınız resim, kil çalışmaları ya da oyun yoluyla dışa vurması desteklenebilir. Çocuk yaşadığı süreci sizinle paylaştığında; onu suçlamadan, hemen tavsiye vermeden, öncelikle tüm dikkatinizle anlatmayı bitirene kadar çocuğunuzu dinlemenizi öneririm. Çocuk anlatmayı bitirince, duyduklarınızı ona geri özetlemek çok önemli. Değiştirmek istediği yerler, eklemek istediği detaylar olabilir.
Buradan sonra durumu; olay, duygular, düşünceler, yapılan hareket olarak dört grupta yazmak ya da çocuk küçükse ek olarak birlikte çizmek durumu netleştirmeye fayda sağlayacaktır. Sonrasında yine ne yapılabilir kısmında çocuktan fikir almak, kaynaklardan faydalanmak, çocuğun güçlü yönlerini ön plana çıkarmak ve evde çözüm önerilerini önce güvenli alanında deneyimlemesi amaçlı rol çalışmaları yapmak zorbalıkla mücadele açısından oldukça önemli yöntemler arasında. Bununla birlikte çocuk bu durumu hangi ortamda yaşadıysa oradaki sorumlu yetişkine (öğretmen, antrenör vb.) ulaşarak mutlaka bilgi alışverişi yapılmalı. Sonrasında detaylı gözlem ve müdahale aşamaları hakkında bir plan oluşturulmalı. Zorbalığa maruz kalan çocuklar için olduğu kadar, zorbalık uygulayan çocuklar için aynı süreçleri takip etmek mümkün ve önemli!
Uzman Gelişim Psikoloğu
Pınar Bilir
